Konijn van de maan

De maan en vooral de vlekken van de maan (vlaktes die het licht anders weerkaatsen) spreken tot de verbeelding. Diverse culturen zien er diverse dingen in. Het is eigen aan de mens: in patronen dingen zien die men kent. De mens heeft nood aan verbeelding. En dat is mooi. Wij hebben vooral ons mannetje op de maan, ook wel ‘Janneken’ genoemd. In Japan ziet men een konijn op de maan. Men noemt het Tsuki no usagi, wat konijn van de maan betekent. Het idee is afkomstig uit een oud boeddhistisch verhaal:

Lang, lang geleden besloot de Oude Man van de Maan om de aarde te bezoeken, verkleed als een zwerver. Hij zag een vos, een aap en een konijn samen spelen en vroeg hen of ze wat te eten voor hem hadden. De aap klom meteen een boom in en plukte fruit. De vos trok naar de rivier en ving voor de zwerver een vis. Het konijn, dat enkel geleerd had om gras te eten, vroeg de zwerver om een vuur te maken. Eenmaal het goed brandde, sprong het konijn erin om zichzelf als maaltijd aan te bieden. De zwerver werd snel weer de Oude Man van de Maan en redde het konijn uit het vuur. Hij zei: ‘Je bent gul en zelfopofferend. Maar doe niets dat jezelf kwetst. En gezien je zo dienstbaar bent, neem ik je mee naar de maan om bij mij te wonen.’ En daar woont het konijn nog steeds! Telkens als het volle maan is, kun je hem zien. Hij stampt er rijst voor de rijstkoeken.

Als je goed kijkt

De maan dankt haar romantiek aan het licht. Denk het licht weg en we zien niets meer. Alleen dankzij het licht kunnen we iets zien. In feite kijken we altijd onrechtstreeks: door het licht dat op iets valt en het beeld weerkaatst, zien we het, met onze hersenen moeten we dan kijken. Er gaat dus niet iets actiefs uit van onze ogen (een scannende straal of zo), maar we ontvangen elk beeld via het licht dat zelf naar onze ogen toe komt. Het zien is dus iets passiefs, het kijken moeten we daarna zelf actief met onze hersenen doen.

Dat maakt dat we een onderscheid kunnen maken tussen goed en slecht kijken. Haiku gaat ervan uit dat je goed kijkt: yoku mireba. Dat is een versregel uit een van de beroemdste haiku’s van grootmeester Matsuo Bashõ en betekent: als je goed kijkt.

Haiku is met andere woorden ook altijd een oefening in het goed kijken ná het zien. Hetzelfde geldt uiteraard ook voor onze andere zintuigen.

Vorm van perfectie

Wat ons vooral ook aan de maan fascineert (misschien zonder dat we het beseffen) is die ronde vorm van de volle maan. Rond is een vorm van perfectie, zorgt voor rust, ervaren we als evenwicht.

Niet voor niets zeggen we ook dat iets ‘rond’ is, als het af is, volledig is. Ook dat zorgt dan voor rust. In het hoofd. Kijken naar een ronde maan geeft rust en biedt troost.

De maan zou zijn ontstaan door een botsing van de aarde met de planeet theia. Een dikke brok vloeibare lava werd daarbij weggeslingerd en trok samen als een gigantische druppel, die nog meer van de omringende massa aantrok en geleidelijk stolde tot de ronde vorm van de maan.

Een hij of een zij

Is de maan een mannelijk of een vrouwelijk (hemel)lichaam? Volgens de officiële Woordenlijst mag je kiezen. Interessant! Dat wil zeggen dat de maan noch mannelijk, noch vrouwelijk is uit zichzelf, maar dat het een interpretatie is van de mens. Van jou, van mij. Héél interessant!

Hoe is de maan volgens jou? Vrouwelijk? Mannelijk? Om dat te ontdekken, zet je het woord ‘maan’ het best in een context. Iets als: Kijk, de maan, ze/hij schijnt heel fel vannacht! Probeer eens bij jezelf ... En? Is de maan voor jou mannelijk of vrouwelijk? Het gekke is dat je nu misschien bent gaan twijfelen door er heel bewust over na te denken. Waar je anders spontaan ‘ze’of ‘hij’ had gezegd, twijfel je nu.

En als ze voor jou vrouwelijk is, waarom is dat dan? Haar ronde vorm? Haar stille aanwezigheid? Haar zacht schijnsel? En wat maakt dat je ze eventueel als mannelijk ervaart? Zijn afstand? Zijn ruwe, onherbergzame voorkomen? Kleiner (van hart) en draaiend rond Moeder Aarde? De man als knechtje, simpele sateliet van de aarde? Of heeft het met karakter te maken? Ik schat dat het merendeel van de mensen de maan als vrouwelijk ervaart. Zullen we eens kijken? Wie ziet de maan als vrouwelijk?

Schijn van groeien

Waarom de maan ons zo fascineert, heeft vermoedelijk ook te maken met haar veranderende vorm: van sikkeltje (heel mooi en poëtisch ook) over eerste kwartier, halve maan, driekwart en ten slotte als apotheose de volle maan.

Het is een zekere vorm van groeien, elke keer opnieuw, geen verrassingen mogelijk, dag na dag een beetje groter en dan weer kleiner, een rustgevende cyclus, traag, maar zeker.

Soms zien we de maan iets groter dan anders. Groeit ze dan echt? Nee, dan komt ze door haar baan gewoon iets dichter bij de aarde. Onze maan neemt trouwens stilaan maar zeker afscheid van ons. Echt! Elk jaar verwijdert de maan zich ongeveer 4cm van de aarde. De maan steelt een beetje van de rotatie-energie van de aarde om zich in een hogere baan te nestelen. Toen de maan werd gevormd, bevond ze zich op een afstand van slechts 22.500 km van de aarde. Nu bedraagt die afstand al 450.000 km. Ze zal dus stilaan kleiner en kleiner worden. Moraal van dit verhaal: geniet van het nu!

Het groeien van de maan die wij menen te zien, is dus een schijn van het groeien. Een zonneschijn ...